W Sejmie rozpoczęło się pierwsze czytanie projektu nowelizacji tzw. ustawy pomocowej, która zakłada przedłużenie legalności pobytu ukraińskim uchodźcom do 30 września 2025 roku. Projekt zakłada także m.in. powiązanie wypłat 800 plus z obowiązkiem szkolnym.
Projekt zakłada przedłużenie ochrony tymczasowej dla Ukraińców, którzy uciekli do Polski przed wojną. Ochrona ta została wprowadzona decyzją wykonawczą Rady (UE) z 4 marca 2022 r., stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców. Według proponowanych zmian pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano numer PESEL UKR, będzie legalny do 30 września 2025 roku.
Wiceszef MSWiA Maciej Duszczyk przedstawiając projekt mówił, że procedowana regulacja jest kompleksowa i odpowiada na zidentyfikowane liczne uchybienia, które wymagają naprawy, aby - jak zaznaczył - pomoc była jak najbardziej efektywna oraz jak najbardziej sensowna i trafiająca w realne zapotrzebowanie, a także eliminowała punkty z ustawy, które „po pierwsze mogą budzić kontrowersje, po drugie są przepisami, które są nadużywane”.
- Decydujemy się przedłużyć (legalność pobytu) na dłuższy czas niż zakłada dyrektywa unijna (...) - do 30 września, po to, żeby rozwiązać kilka kwestii - mówił Duszczyk. Dodał, że kluczową zmianą jest możliwość zmiany pobytu ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy.
Projektowana regulacja przedłuża także dostęp do świadczeń zdrowotnych, rodzinnych i socjalnych, świadczeń wypłacanych przez ZUS oraz możliwości pobytu w obiektach zbiorowego zakwaterowania.
Jedną z najważniejszych zmian będzie powiązanie wypłat m.in. świadczenia 800 plus z obowiązkiem szkolnym. Zgodnie z propozycją, świadczenia to otrzymają osoby zamieszkujące z dzieckiem na terytorium RP w przypadku, gdy dziecko realizuje odpowiednio obowiązek przygotowania przedszkolnego albo obowiązek nauki, chyba że dziecko jest w wieku, w jakim obowiązki te go nie dotyczą lub zostały mu odroczone.
Na podobnych zasadach przyznawane będą świadczenia z programu „Dobry start”, czyli jednorazowe wsparcie w wysokości 300 zł dla uczniów rozpoczynających rok szkolny. Wypłata zostanie wstrzymana, jeżeli realizacja obowiązku przygotowania przedszkolnego lub nauki nie zostanie potwierdzona.
W nowelizacji wskazano też maksymalny 36-miesięczny okres, w którym uczniowie mogą uczestniczyć w dodatkowych bezpłatnych zajęciach z języka polskiego. Rozwiązanie dotyczyć będzie uczniów, którzy udział w zajęciach rozpoczęli w latach 2022-2023 i 2023/2024.
Zgodnie z propozycją od przyszłego roku - po spełnieniu określonych warunków - będzie możliwa zmiana statusu pobytu z obecnej ochrony tymczasowej na pobyt czasowy na trzy lata. Po pozytywnym przejściu procedury obywatel Ukrainy otrzyma kartę pobytu z adnotacją „poprzednio posiadał ochronę czasową”.
W projekcie zapisano wprowadzenie nowych zasad potwierdzania tożsamości obywatela Ukrainy ubiegającego się o nadanie numeru PESEL. Jedynym sposobem potwierdzenia tożsamości ma być okazanie ważnego dokumentu podróży.
Projektowana regulacja zakłada ponadto, że od 1 lipca br. finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, będzie możliwe jedynie na podstawie podpisanej umowy z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym, działającym na polecenie wojewody. Zmienią się także zasady partycypacji w kosztach pobytu i wyżywienia w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania tak, aby pobieranie należnych dopłat było bardziej efektywne niż obecnie.
Projekt zakłada także wygaszenie świadczeń związanych z rekompensatą kosztów pobytu i wyżywienia uchodźców wojennych, ponoszonych przez właścicieli lokali prywatnych. Od 1 lipca ma nastąpić też wygaszenie wsparcia dot. finansowania wykonywania fotografii i jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł.
Projekt nowelizacji ustawy powstał we współpracy m.in. z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Zdrowia oraz Kancelarią Prezesa Rady Ministrów.
Ustawa, z wyjątkiem niektórych przepisów, miałaby wejść w życie 1 lipca br.
PAP/lp
